Duygu Durum Bozuklukları

Duygu durum bozuklukları, bir kişinin ruh haliyle ilgili sürekli dalgalanmalar yaşamasını ifade eder. Bu bozukluklar, kişinin yaşamını olumsuz etkileyen uzun süreli ya da tekrarlayan dönemlerde ortaya çıkabilir. En yaygın duygu durum bozukluklarından bazıları depresyon ve bipolar bozukluktur.

Depresyon, sürekli üzgün ya da boş hissetme haliyle kendini gösterir. Enerji kaybı, yorgunluk, uyku düzeninde bozukluklar (aşırı uyuma ya da uyuyamama), konsantrasyon zorluğu, değersizlik ya da suçluluk hisleri, iştahta değişiklikler (aşırı yeme ya da iştahta azalma) ve ölüm ya da intihar düşünceleri gibi belirtiler de depresyonun belirtileri arasında yer alır.

Bipolar bozukluk ise, aşırı neşe ya da huzursuzluk dönemleri (mani) ile depresyon dönemleri arasında dalgalanmalarla karakterizedir. Mani dönemlerinde, yüksek enerji seviyesi, çok az uyuma ihtiyacı, konuşma isteği artışı, düşüncelerin hızlı değişmesi ve riskli davranışlar (aşırı para harcama, kontrolsüz cinsel davranışlar) görülür. Depresif dönemlerde ise depresyon belirtileri ön plana çıkar.

Bu belirtilerin olması tanı almanız anlamına gelmez. Terapide, mevcut işlevsiz duygu, düşünce ve davranışlarımızı 0 ile 100 arasında bir ölçekte değerlendiririz. Puanlar yükseldikçe belirtilerin şiddeti artar ve yaşamımıza olumsuz yönde yansımaya başlar. Bu yüzden, danışanların bu ölçekte dengeli bir konuma gelmesini ve belirtilerin şiddetini azaltmayı hedefleriz. Günlük hayatta zaman zaman üzgün hissedebiliriz, uyku düzenimiz bozulabilir veya hiçbir şey yapmak istemeyebiliriz. Ancak bu durumlar, tek başına tanı konması için yeterli değildir.

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) ve Duygu Durum Bozuklukları

BDT, duygu durum bozukluklarının tedavisinde yaygın olarak kullanılan bir yaklaşımdır. Bu terapi yöntemi, bireylerin olumsuz düşünce kalıplarını ve davranışlarını fark etmelerini ve bunları daha işlevli hale getirmelerini sağlar.

Tedavi süresince:

• Olumsuz düşüncelerini sorgular ve daha gerçekçi düşünceler geliştirir.

• Duyguları ve bu duygulara yol açan olayları değerlendirir.

• Daha iyi başa çıkma stratejileri (davranışlar) geliştirir.

Şema Terapi ve Duygu Durum Bozuklukları

Şema Terapi, erken dönem yaşantılarının etkisiyle oluşan ve bireyin yaşamı boyunca tekrar eden işlevsiz şemaların fark edilmesine ve değiştirilmesine odaklanır. Şema Terapi, duygu durum bozukluklarını tedavi ederken kişinin temel inançlarını ve bu inançların nasıl sorunlara yol açtığını incelemeye yardımcı olur.

Tedavi süresince:

• Kişi, erken dönem yaşantıları ve bu yaşantıların duygusal etkileri üzerinde çalışır.

• İşlevsiz şemaların yerine daha sağlıklı düşünce ve davranışlar geliştirilir.

• Kişi, duygusal tepkilerini daha iyi anlama ve yönetme becerileri kazanır.

Duygu durum bozuklukları, doğru tedaviyle yönetilebilir ve iyileştirilebilirler.

Kaynakça

American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.).

Beck, A. T., & Alford, B. A. (2009). Depression: Causes and treatment (2nd ed.). University of Pennsylvania Press.

Beck, A. T. (2011). Cognitive Therapy of Depression. Guilford Press.

Scott, J., & Colom, F. (2008). Cognitive therapy for bipolar disorder: A therapist’s guide to concepts, methods and practice (2nd ed.). Wiley-Blackwell.

Young, J. E., Klosko, J. S., & Weishaar, M. E. (2003). Schema Therapy: A Practitioner's Guide. Guilford Press.

Bu yazı tanı ve tedavi için kullanılamaz*